De Engelen: realiteit of mythe? (2)

1. Er bestaan geen engelen en demonen

Het ontkennen van het bestaan van engelen is geen modern feit. Reeds de Sadduceeën in de tijd van Jezus ontkenden het bestaan van engelen (vgl. Hand. 23, 8); Ook de materialisten en rationalisten van alle tijden ontkennen het.

De ontkenning van de werkelijkheid van engelen als personen begon historisch gezien met de Protestantse Verlichting (18e eeuw), die de rede als de enige bron van kennis plaatste.

In dezelfde 18e eeuw ontstond ook een andere stroming, de Romantiek, die een nieuwe manier van voelen bracht.

Zo plaatst F. Schleiermacher (1768-1834) het gevoel in het centrum van de religieuze ervaring. Op grond van het godsdienstig gevoel stelt Schleiermacher het geloof in het bestaan van engelen ter discussie en A. von Harnack (1851-1930) reduceert engelen en demonen tot loutere projecties van de psychologische perceptie van goed en kwaad. Zo schrijft hij in een brief aan zijn dochter:

“Wat je vraag over de duivel betreft, kan er geen twijfel over bestaan dat de Schrift wil spreken over een persoonlijke duivel. Maar moet de Bijbel altijd het laatste woord hebben, is hij onfeilbaar? Je weet dat dit niet mijn mening is. In het bijzonder met betrekking tot Satan kan worden aangetoond dat dit geloof geleidelijk is ontstaan en zich heeft ontwikkeld en verbonden is met ideeën uit andere tijden die wij niet meer delen. “